Ψηφίστηκε από τη Βουλή το νομοσχέδιο για την αναβάθμιση και ασφάλεια των ελληνικών σιδηροδρόμων

Με την πλειοψηφία υπέρ της αρχής και του συνόλου των άρθρων, ψηφίστηκε, το βράδυ της Πέμπτης 17 Ιουλίου 2025, στην Ολομέλεια της Βουλής, το νομοσχέδιο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού σιδηρόδρομου με τίτλο «Αναβάθμιση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων, αξιολόγηση προσωπικού σιδηροδρόμων, ενίσχυση εποπτείας σιδηροδρομικού δικτύου, οργανωτική ενίσχυση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών και της εταιρείας Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μονοπρόσωπη Α.Ε. και άλλες διατάξεις» του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.

Στην δευτερολογία του, ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, επεσήμανε ότι ο σιδηρόδρομος είναι για εκείνον ένα προσωπικό στοίχημα, με στόχο σε 12 μήνες από τώρα, το φθινόπωρο του 2026, η γραμμή Αθήνα-Θεσσαλονίκη να έχει επανδρωθεί με όλα τα συστήματα ασφαλείας. Απώτερος σκοπός της κυβέρνησης, όπως είπε, ο σιδηρόδρομος να αποκτήσει εκ νέου την εμπιστοσύνη των πολιτών, τρία χρόνια μετά το μοιραίο δυστύχημα στα Τέμπη.

Το ψηφισθέν νομοσχέδιο έχει ως σκοπό:

α) Την αναβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας των σιδηροδρόμων, η βελτίωση των μηχανισμών ελέγχου της ποιοτικής λειτουργίας τους και η διασφάλιση της αποτελεσματικής και καθολικής εποπτείας του συνόλου του σιδηροδρομικού δικτύου.

β) Τη διασφάλιση της ουσιαστικής αξιολόγησης του προσωπικού που ασκεί κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας στον ελληνικό σιδηρόδρομο.

γ) Την παροχή λειτουργικής και επιχειρησιακής ευελιξίας στον νέο εθνικό σιδηροδρομικό φορέα με την επωνυμία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία», ώστε να διασφαλιστεί η αναγκαία αποτελεσματικότητα στη λειτουργία του, ιδίως σε ό,τι αφορά στην ολοκλήρωση έργων σιδηροδρομικής ασφαλείας και την πραγματοποίηση προσλήψεων σε θέσεις που συνδέονται με αυτήν.

Δικλείδες Ασφαλείας και Ψηφιακή Εποπτεία, Εκπαίδευση και Αξιολόγηση Προσωπικού, Σύγχρονη Εταιρική δομή για τον νέο ΟΣΕ / Ενίσχυση ΡΑΣ & ΕΟΔΑΣΑΑΜ

Μέσα από αυτά τα νέα δεδομένα, το νέο νομοσχέδιο έρχεται να δώσει σάρκα και οστά στον σκοπό του υπουργείου: την ορατότητα στην ασφάλεια. Ένα από τα σημαντικότερα σημεία του νομοσχεδίου είναι και το νέο σύστημα γεωποντισμού (HEPOS), το οποίο να δώσει αυτή τη διαφάνεια, ένα σύστημα με το οποίο οι πολίτες και οι ιθύνοντες, θα μπορούν να δουν με μεγάλη ακρίβεια την κίνηση σε όλο το μήκος της γραμμής.

Ιδρύεται Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας

Το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας (ΕΚΕ) έρχεται να ανατρέψει όλα τα δεδομένα που γνωρίζαμε μέχρι στιγμής, παρέχοντας πλήρη εικόνα και έλεγχο του σιδηροδρομικού δικτύου σε πραγματικό χρόνο στο σύνολο του 24ωρου, σε συνεργασία με τα Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας. Σκοπός είναι η άμεση καταγραφή παραβίασης ή έκτακτης ανάγκης στοχεύοντας στη συνεχή επιτήρηση και την άμεση παρέμβαση.

Το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας θα στελεχωθεί από επόπτες του ΟΣΕ, εκπρόσωπο κάθε σιδηροδρομικής επιχείρησης, εκπροσώπους από την Αστυνομία και την Πυροσβεστική. Να σημειωθεί δε ότι θα έχει την εποπτεία των τοπικών τηλεδιοικήσεων, του συστήματος ακριβούς γεωποντισμού, των σταθμαρχείων, της τήρησης του Γενικού Κανονισμού Κίνησης, αλλά και του μητρώου σιδηροδρομικών δεδομένων. Θα είναι δηλαδή, ένας πύργος ελέγχου που θα έχει τη γενική εποπτεία της κατάστασης του δικτύου.

Το ΕΚΕ θα παρεμβαίνει αναλόγως του βαθμού επικινδυνότητας της παραβίασης. Δηλαδή, σε περίπτωση ακίνδυνης παραβίασης θα γίνεται ψηφιακή καταγραφή του συμβάντος, σε περίπτωση δυνητικού κινδύνου θα ενημερώνει τηλεδιοικήσεις και μηχανοδηγό και σε περίπτωση άμεσου κινδύνου θα δίνει εντολή για ακινητοποίηση της αμαξοστοιχίας.

Έρχεται το railway.gov.gr

Ειδικότερα για το σύστημα γεωποντισμού, ο κ. Κυρανάκης είπε «Το σύστημα μας προσφέρει τρένα που δε θα πηγαίνουν στα τυφλά».

Με τη λειτουργία του railway.gov.gr, της ενοποιημένης ψηφιακής πλατφόρμας κυκλοφορίας και δεδομένων, οι πολίτες θα μπορούν κάθε ώρα και ανά πάσα στιγμή να βλέπουν πώς κινείται ο σιδηρόδρομος σε όλο το μήκος του δικτύου, που αγγίζει τα 2.000 χλμ. Επιπλέον, η πλατφόρμα παρέχει και στις αρχές μια σειρά πληροφοριών μέσω επιμέρους εφαρμογών:

• του Ψηφιακού Μητρώου Σιδηροδρομικών Δεδομένων
• του Συστήματος ακριβούς γεωεντοπισμού αμαξοστοιχιών με ακρίβεια έως 5cm
• της Εφαρμογής καταγραφής εντολών και παραβάσεων

Παράλληλα, με το νέο νομοσχέδιο καθίσταται υποχρεωτική η υποδομή που να υποστηρίζει τα νέα συστήματα. Το νέο θεσμικό πλαίσιο καθιστά υποχρεωτική την εγκατάσταση δύο προηγμένων δεκτών GNSS σε κάθε μηχανή τρένου, καθώς και δορυφορικής σύνδεσης στο διαδίκτυο.

Χάρη στην χρήση του συστήματος Hellenic Positioning System (HEPOS), το στίγμα κάθε συρμού θα μεταδίδεται ανά λίγα δευτερόλεπτα με ακρίβεια έως και 5 εκατοστών. Όταν τα τρένα κινούνται μέσα σε σήραγγες, οι περισσότερες από 1.500 κάμερες ασφαλείας που έχουν εγκατασταθεί σε σήραγγες και άλλα καίρια σημεία του δικτύου, που θα επιτηρούνται συνεχώς μέσω ειδικού λογισμικού, θα καταγράφουν τις κινήσεις των τρένων.

Κάμερες ασφαλείας θα εγκατασταθούν και στο πρώτο βαγόνι κάθε αμαξοστοιχίας που χρησιμοποιεί το σιδηροδρομικό δίκτυο, όπως επίσης και σε κάθε καμπίνα μηχανοδηγού, στους χώρους εργασίας των σταθμαρχών, καθώς και σε κάθε κρίσιμη για την ασφάλεια υποδομή. Ο κ. Κυρανάκης είπε ότι ήδη λειτουργούν περίπου 700 κάμερες στο σύνολο της σιδηροδρομικής γραμμής.

Η εν λόγω εφαρμογή δημιουργεί για πρώτη φορά ψηφιακό αποτύπωμα ευθύνης με τεκμηριωμένα δεδομένα με timestamps, εφόσον καταγράφει όλες τις εντολές, παραβάσεις και ειδοποιήσεις ανά ρόλο (μηχανοδηγός, σταθμάρχης, κλειδούχος).

Επιπρόσθετα, θα αποθηκεύονται όλα τα δεδομένα και θα γίνεται ψηφιακή καταγραφή εντολών και παραβάσεων. Έτσι, με τη δημιουργία οπτικού υλικού και των ψηφιακών αρχείων, θα γίνονται άμεσες παρεμβάσεις για την αποτροπή κινδύνων, όπως επίσης και για την άμεση συντήρηση των δικτύου, όπου αυτό απαιτείται.

Επανέρχεται ο Προϊστάμενος Αμαξοστοιχίας

Με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Μεταφορών, επανέρχεται και ο θεσμός του Προϊσταμένου Αμαξοστοιχίας σε όλα τα δρομολόγια που κινούνται με >120km/h, ως πρόσθετη δικλείδα ασφαλείας, που είχε καταργηθεί το 2019.

Ο Προϊστάμενος Αμαξοστοιχίας θα έχει λάβει υποχρεωτικά εκπαίδευση μηχανοδηγού και σταθμάρχη, θα παρακολουθεί την τήρηση του Γενικού Κανονισμού και τις τηλεπικοινωνίες και θα ελέγχει την κόπωση ή αδυναμία του μηχανοδηγού. Συλλήβδην, θα έχει δικαίωμα επέμβασης σε περίπτωση παραβίασης, θα μπορεί να αντικαταστήσει τον μηχανοδηγό και θα λειτουργεί ως διευθυντής του τρένου και θα συνδέεται με το ΕΚΕ.

Έμφαση στην εκπαίδευση

Όσον αφορά στην εκπαίδευση των υπαλλήλων του νέου ΟΣΕ, οι θεωρητικές εξετάσεις πλέον θα περάσουν στο παρελθόν. Πλέον, οι νέοι υπάλληλοι, αλλά και όσοι ανήκουν ήδη στο δυναμικό του ΟΣΕ θα περνούν από διαδικασίες αξιολόγησης με τη συνεργασία των Υγειονομικών Υπηρεσιών των Ενόπλων Δυνάμεων και πιο συγκεκριμένα του ΓΕΑ, θα διεξάγονται οι ψυχομετρικές και ιατρικές δοκιμασίες αυστηρών προδιαγραφών για όσους υπηρετούν σε κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας.

Οι δοκιμασίες θα περιλαμβάνουν δοκιμασίες αντανακλαστικών ψυχομετρικές εξετάσεις, διαχείριση σεναρίων κρίσεων υπό πίεση, δοκιμές μέσω της χρήσης προσομοιωτών, μαθήματα ορθοφωνίας, γενική ιατρική εξέταση και εξέταση αισθήσεων, αιματολογικές εξετάσεις για ναρκωτικές ουσίες και θεωρητικές γνώσεις.

Υπενθυμίζουμε ότι σε περίπτωση που κάποιος εργαζόμενος υποπέσει σε λάθος, ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας του λάθους, αρχικά θα απομακρύνεται από τη θέση του και θα περνά σε επανεκπαίδευση και σε περίπτωση που επαναλάβει για τρίτη φορά το ίδιο λάθος, θα κινδυνεύει μέχρι και με απόλυση.

Τέλος, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει τροπολογία για τον καθορισμό χώρων για την εξυπηρέτηση δημοσίων οδικών συγκοινωνιών (Τροποποίηση παρ. 8 άρθρου 3 π.δ. 20-9/30.11.1995).

Κ. Κυρανάκης: Θα κάνουμε αυτό που χρειάζεται ο ελληνικός σιδηρόδρομος «τώρα, όχι αύριο»

«Θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να μην ξαναζήσει ποτέ η πατρίδα μας την τραγωδία των Τεμπών», τόνισε ο αναπληρωτής υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κ. Κυρανάκης, κλείνοντας τη μαραθώνια συνεδρίαση της ολομέλειας της Βουλής επί του νομοσχεδίου με τίτλο «Αναβάθμιση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων, αξιολόγηση προσωπικού σιδηροδρόμων, ενίσχυση εποπτείας σιδηροδρομικού δικτύου, οργανωτική ενίσχυση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών και της εταιρείας ‘Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μονοπρόσωπη Α.Ε.’ και άλλες διατάξεις», το οποίο και ψηφίστηκε «κατά πλειοψηφία».

«Από την πρώτη μέρα, που ανέλαβα μέχρι και σήμερα, και έτσι θα συνεχίσω, στο μυαλό μου και την καρδιά μου είναι πάντα οι γονείς και συγγενείς των παιδιών που έχασαν τη ζωή τους» είπε ο κ. Κυρανάκης, σημειώνοντας ότι «σε αυτή την πολύ μεγάλη τραγωδία, καθήκον όλων μας είναι, παρά την κριτική, παρά τα εμπόδια, παρά τις ειρωνείες, παρά την καχυποψία που την θεωρώ δικαιολογημένη, να κάνουμε ότι χρειάζεται ώστε να μην ξαναζήσει ποτέ η πατρίδα μας τέτοια τραγωδία».

Ο κ. Κυρανάκης, που παρουσίασε χρονοδιαγράμματα για την εφαρμογή λειτουργιών και συστημάτων τα οποία αναβαθμίζουν την ασφάλεια των σιδηροδρόμων, αναφέρθηκε και στο όραμά του για πενταπλασιασμό της χωρητικότητας των γραμμών προκειμένου να καταστεί η χώρα εναλλακτική πύλη εισόδου προς την Ευρώπη: «Το όραμα για τον ελληνικό σιδηρόδρομο είναι η Ελλάδα να μπορέσει να διασυνδεθεί με την υπόλοιπη Ευρώπη μέσω της γεωστρατηγικής της θέσης. Τα λιμάνια Πειραιώς και Θεσσαλονίκης είναι διασυνδεδεμένα με την Ευρώπη. Άρα, με την ολοκλήρωση των ευρωπαϊκών συστημάτων (ασφάλειας του σιδηροδρόμου) το καλοκαίρι του 2026, σε όλο τον σιδηροδρομικό άξονα, θα μπορέσουμε να αυξήσουμε, πέρα από το επίπεδο ασφάλειας, και την χωρητικότητα του δικτύου. Αυτό τι σημαίνει; Ότι μπορούμε να κάνουμε έως και πενταπλασιασμό των τρένων που κυκλοφορούν ημερησίως στην ίδια γραμμή. Και αυτό», συνέχισε ο κ. Κυρανάκης, «πρέπει να αποτελεί ευκαιρία για τις ελληνικές επιχειρήσεις, που θέλουν να εξάγουν προϊόντα στην Ευρώπη», καθώς «θα έχουν πλέον πιο οικονομικό, πιο φθηνό, πιο προσβάσιμο τρόπο. Πρέπει να στείλουμε το μήνυμα ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική πύλη εισόδου προς την κεντρική Ευρώπη» τόνισε ο αναπληρωτής υπουργός Υ&Μ σημειώνοντας ότι «αυτό δεν είναι κάτι το οποίο το θέλει ολόκληρη η Ευρώπη. Γιατί, προφανώς, εδώ μιλάμε για μια εναλλακτική σε μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια. Άρα μιλάμε για ανταγωνισμό. Άρα είναι μια εθνική μάχη που πρέπει να δώσουμε», υπογράμμισε ο κ. Κυρανάκης.

Περιγράφοντας τις αλλαγές που επιφέρει το νομοσχέδιο, ο κ. Κυρανάκης είπε ότι «είμαι έτοιμος να πάρω το πολιτικό κόστος για τις ευέλικτες διαδικασίες, τις προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ, ότι αίρεται η μονιμότητα στον ΟΣΕ, ότι θα πάμε σε ένα πιο ευέλικτο πλαίσιο προμηθειών για να προχωρούν πιο γρήγορα τα έργα. Είμαστε διατεθειμένοι να το πάρουμε αυτό το κόστος. Διότι δεν μπορούμε να ανεχθούμε τα πράγματα να κινούνται αργά» είπε.

Για τα μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα που επιτηρούν συγκεκριμένα τμήματα γραμμής, διαβεβαίωσε πως είναι ήδη σε λειτουργία. Το σύστημα αυτόματης πέδησης ETCS βρίσκεται σήμερα στο 80% του δικτύου στο παρατρόχιο υλικό, και μέχρι το τέλος Ιουλίου θα έχει εγκατασταθεί στο σύνολο των συρμών που κυκλοφορούν στις σιδηροτροχιές που συνδέουν Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Επίσης, στο υπολειπόμενο τμήμα της γραμμής που καταστράφηκε πλήρως από την κακοκαιρία Daniel, θα έχει εγκατασταθεί ολοκαίνουργιο σύστημα, σε 12 μήνες από σήμερα. «Θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας να παραδοθεί, ώστε το φθινόπωρο του 2026, ολόκληρη η γραμμή Αθήνα-Θεσσαλονίκη να έχει τα συστήματα τα οποία, ποτέ μέχρι τώρα, αυτά τα εικοσιπέντε χρόνια, δεν εγκαταστάθηκαν και δεν λειτούργησαν στο σύνολό τους» επέμεινε ο κ. Κυρανάκης.

Για το GSMR, είπε ότι στα τέλη Ιουλίου θα έχει γίνει πλήρης εγκατάσταση των συστημάτων επί συρμού και ότι, όπως και με το ECTS, έχουν προγραμματιστεί εκπαιδεύσεις αρμοδίων υπαλλήλων.

Όσο για το σύστημα γεωεντοπισμού, είπε ότι θα έχει παρουσιαστεί μέχρι την 30ή Ιουλίου. Όπως είπε, έχουν ήδη εκτελεστεί πολλά δοκιμαστικά δρομολόγια, και για πρώτη φορά «μας δίδεται η δυνατότητα να έχουμε τρένα που δεν θα πηγαίνουν ‘στα τυφλά’».

Στην κριτική για ανάγκη ευρωπαϊκής πιστοποίησης, είπε ότι «εμείς, είτε θέλει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων (ERA) είτε δεν θέλει, θα έχουμε και δύο μηχανοδηγούς, και θα βάλουμε και εθνικούς κανόνες και σύστημα γεωεντοπισμού ως επιπλέον δικλείδα.

Ο κ. Κυρανάκης στάθηκε ακόμα στην δυνατότητα επιστροφής, που δίνει το νομοσχέδιο σε νέους Έλληνες του εξωτερικού που έχουν υπηρετήσει σε χώρες με σύγχρονους σιδηρόδρομους: «Για πρώτη φορά, θα έχουμε δυνατότητα να μπορέσουμε να τους αμείψουμε σωστά, ανταποκρινόμενοι στην δική τους διαδρομή και στις δικές τους επαγγελματικές ικανότητες. Και από σήμερα, για όλους όσοι ενδιαφέρονται, λειτουργεί η πλατφόρμα braingain.ose.gr, στην οποία μπορεί ο καθένας απ’ αυτούς να δηλώσει τον τομέα ειδικότητας και εξειδίκευσής του για τις θέσεις που θα προκηρυχθούν, μεσαίων και υψηλών στελεχών. Τους χρειαζόμαστε να έρθουν στην πατρίδα. Να ξέρουν ότι το στοίχημά μας είναι να μπορέσουν να αλλάξουν τα πράγματα στον ΟΣΕ με την τεχνογνωσία που θα φέρουν».