Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και Κοινοβούλιο συμφωνούν για τη στήριξη της καθαρής και σύγχρονης ναυτιλίας στην ΕΕ

Για τη στήριξη της καθαρής και σύγχρονης ναυτιλίας στην ΕΕ, η Προεδρία του Συμβουλίου και οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατέληξαν σε προσωρινές συμφωνίες σχετικά με δύο οδηγίες της δέσμης νομοθετικών μέτρων για την ασφάλεια στην θάλασσα, και συγκεκριμένα εκείνες που τροποποιούν τις οδηγίες του 2009 σχετικά με τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του κράτους σημαίας και σχετικά με τον έλεγχο από το κράτος λιμένα.

Οι αναθεωρημένες οδηγίες επιτυγχάνουν μια προσεκτική ισορροπία μεταξύ, αφενός της ανάγκης διασφάλισης ναυτιλίας υψηλής ποιότητας, αφετέρου της ανάγκης διασφάλισης της ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού ναυτιλιακού τομέα, ενώ διατηρούν παράλληλα το κόστος σε εύλογο επίπεδο για τους φορείς εκμετάλλευσης και τις διοικήσεις των κρατών μελών.

Οδηγία για την τήρηση των υποχρεώσεων του κράτους σημαίας

Η οδηγία ρυθμίζει την επιβολή των κανόνων που ισχύουν για το κράτος σημαίας σε επίπεδο ΕΕ. Η ευθύνη για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των πλοίων με τις συμβάσεις του ΔΝΟ ανήκει στο κράτος στο οποίο είναι νηολογημένο το πλοίο και του οποίου την εθνικότητα κατέχει το πλοίο —το κράτος σημαίας.

Η εν λόγω νομοθεσία αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν επαρκείς πόρους για την ορθή, αποτελεσματική και συνεπή εκπλήρωση των υποχρεώσεων που υπέχουν ως κράτη σημαίας. Οι ειδικοί στόχοι της αναθεωρημένης οδηγίας είναι οι εξής:

• επικαιροποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας και ευθυγράμμισή της με τους διεθνείς κανόνες, κυρίως όσον αφορά τον κώδικα για την εφαρμογή των πράξεων του ΔΝΟ («κώδικας III»)
• μέριμνα για επαρκείς επιθεωρήσεις των υπό σημαία πλοίων καθώς και για εποπτεία και παρακολούθηση των αναγνωρισμένων οργανισμών που δραστηριοποιούνται για λογαριασμό του κράτους σημαίας
• μέριμνα για ψηφιακές λύσεις σε μεγαλύτερο βαθμό
• μέριμνα για εναρμονισμένη προσέγγιση όσον αφορά την κατανόηση, την υποβολή στοιχείων και τη μέτρηση των επιδόσεων των στόλων και των καθηκόντων των κρατών σημαίας

Η γενική κατεύθυνση της πρότασης της Επιτροπής έχει διατηρηθεί από την προσωρινή συμφωνία. Οι συννομοθέτες, ωστόσο, εισήγαγαν πολλές αλλαγές, οι περισσότερες από τις οποίες αποσκοπούν στο να διασφαλιστεί η συνέπεια με τον κώδικα ΙΙΙ. Η προσωρινή συμφωνία περιορίζει το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας σε πλοία που εκτελούν διεθνείς πλόες. Επίσης, δίνεται εντολή στην Επιτροπή να δημιουργήσει μια βάση δεδομένων με πληροφορίες για τα πλοία για την έκδοση και την επαλήθευση ηλεκτρονικών πιστοποιητικών. Για να διασφαλιστεί ότι όλες οι απαιτούμενες πληροφορίες διατίθενται, μέσω διαδικτύου, σε επικαιροποιημένη μορφή, σε όλους τους επιθεωρητές του κράτους λιμένα και του κράτους σημαίας στην ΕΕ, μια ψηφιακή διαλειτουργική πύλη θα λειτουργεί ως «γέφυρα» που θα επιτρέπει στους επιθεωρητές να συμβουλεύονται απευθείας πληροφορίες αποθηκευμένες σε εθνικές βάσεις δεδομένων.

Οδηγία για τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα

Ο έλεγχος από το κράτος λιμένα (ΕΚΛ) είναι ένα σύστημα για την επιθεώρηση αλλοδαπών πλοίων σε λιμένες κρατών άλλων από το κράτος σημαίας, από αξιωματικούς ελέγχου του κράτους λιμένα, ώστε να εξακριβωθεί ότι η επάρκεια του πλοιάρχου, των αξιωματικών και του πληρώματος επί του πλοίου, η κατάσταση του πλοίου και ο εξοπλισμός του συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις των διεθνών συμβάσεων και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το εφαρμοστέο δίκαιο της ΕΕ. Ως εκ τούτου, ο ΕΚΛ είναι σημαντικός για τη διαφύλαξη της ασφάλειας στη θάλασσα και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Η αναθεωρημένη οδηγία έχει κυρίως τους εξής στόχους:

• επικαιροποίηση της νομοθεσίας της ΕΕ και ευθυγράμμιση της με διεθνείς κανόνες και διαδικασίες όπως ορίζονται στο Μνημόνιο Συνεννόησης των Παρισίων και στις συμβάσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ)
• προστασία για τα αλιευτικά σκάφη, τα πληρώματά τους και το περιβάλλον, μεταξύ άλλων με τη θέσπιση καθεστώτος εθελοντικών επιθεωρήσεων για τα μεγαλύτερα αλιευτικά σκάφη (μήκους άνω των 24 μέτρων)
• εξασφάλιση αποδοτικής και εναρμονισμένης προσέγγισης για τη διενέργεια επιθεωρήσεων ΕΚΛ

Η γενική κατεύθυνση της πρότασης της Επιτροπής έχει διατηρηθεί από την προσωρινή συμφωνία. Οι συννομοθέτες ωστόσο εισήγαγαν πολλές τροποποιήσεις, οι περισσότερες από τις οποίες επιδιώκουν να διασφαλίσουν σαφήνεια αλλά και συνέπεια με διεθνείς κανόνες και διαδικασίες, ιδίως του Μνημονίου Συνεννόησης των Παρισίων. Συγκεκριμένα:

• σε σχέση με την κατηγορία κινδύνου του πλοίου, η οποία καθορίζεται από συνδυασμό γενικών, ιστορικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων κινδύνου, θα δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στις περιβαλλοντικές παραμέτρους χωρίς να επηρεαστεί δυσανάλογα η συνολική ισορροπία των διαφόρων παραμέτρων
• σε σχέση με το σύστημα διαχείρισης της ποιότητας (QMS) για τις διοικήσεις του κράτους λιμένα, αυτό θα περιορίζεται στα τμήματα της διοίκησης που συνδέονται με τις επιθεωρήσεις, ενώ θα δοθεί στα κράτη μέλη επαρκής χρόνος (5 έτη) για την εισαγωγή του QMS και την όσο το δυνατόν εγγύτερη ευθυγράμμισή του με τον συνήθη κύκλο ελέγχου για το υφιστάμενο σύστημα της διοίκησης του κράτους σημαίας
• σε σχέση με το πρόγραμμα κατάρτισης που παρέχεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA), αυτό θα πρέπει να στηρίζει την πολιτική κατάρτισης του Μνημονίου Συνεννόησης των Παρισίων και να εξασφαλίζει τον εθελοντικό χαρακτήρα της συμμετοχής
• σε σχέση με τις περίκλειστες χώρες, αποσαφηνίζονται οι διατάξεις που τις αφορούν προκειμένου να αποφευχθεί οποιοσδήποτε δυσανάλογος διοικητικός φόρτος για κράτη μέλη που δεν διαθέτουν θαλάσσιους λιμένες
• σε σχέση με την προθεσμία για επανεξέταση της εφαρμογής της αναθεωρημένης οδηγίας, αυτή ορίστηκε σε 5 έτη από την ημερομηνία μεταφοράς της στο εθνικό δίκαιο

Επόμενα βήματα

Η προσωρινή συμφωνία θα υποβληθεί τώρα στους αντιπροσώπους των κρατών μελών στο πλαίσιο του Συμβουλίου (ΕΜΑ) και στην Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού (TRAN) του Κοινοβουλίου προς έγκριση. Εάν εγκριθεί, το κείμενο θα πρέπει στη συνέχεια να εκδοθεί επισήμως από αμφότερους τους συννομοθέτες, μετά την αναθεώρηση από τους γλωσσομαθείς νομικούς, προτού δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και τεθεί σε ισχύ. Η επίσημη έκδοση των νομοθετικών πράξεων αναμένεται να πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο. Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 30 μήνες από την έναρξη ισχύος των αναθεωρημένων οδηγιών για να μεταφέρουν τις διατάξεις στο εθνικό τους δίκαιο.